Ο άνθρωπός μας στη Βομβάη

Prem Panicker

Το πυρηνικό στοίχημα της Ινδίας

 

Τελευταία προθεσμία: 12 Μαΐου 1998 -- Όλα τα άλογα του βασιλιά και όλοι οι άνθρωποι του βασιλιά -- ή μάλλον, όλοι οι κατασκοπικοί Αμερικανικοί δορυφόροι και οι εν δράσει δορυφόροι της CIA -- δεν είχαν κανένα στοιχείο.

Στην πραγματικότητα, οι πυρηνικοί ειδικοί στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής έμαθαν για την τριπλή έκρηξη -- από πυρηνική μέχρι θερμοπυρηνική -- στο Pokharan, του Rajasthan, μόνο από τους ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς.

Με λάθος βήματα, αυτοί οι ειδικοί αντέδρασαν οργισμένα -- τόσο απέναντι στο Αμερικανικό κατασκοπικό δίκτυο που δεν τους προειδοποίησε, όσο και απέναντι στην Ινδική κυβέρνηση που δεν ενημέρωσε εκ των προτέρων για τις προθέσεις της.

Το γιατί οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, με το φοβερό κατασκοπικό μηχανισμό συγκέντρωσης πληροφοριών, τυφλώθηκαν εντελώς από την θέληση της Ινδίας για πυρηνική δοκιμή, θα γίνει, ίσως, θέμα εσωτερικής έρευνας σε αυτή τη χώρα.

Ωστόσο, το γιατί η Ινδική κυβέρνηση δεν άφησε να ακουστεί τίποτε παρά ψίθυροι, προτού ρίξει τη βόμβα, μοιάζει πολύ πιο εύκολο να το καταλάβουμε.

Τον Ιανουάριο του 1996, η τότε Ινδική κυβέρνηση είχε σχεδιάσει μια δοκιμή παρόμοια με αυτή που εκτελέστηκε τη Δευτέρα. Στην περίπτωση εκείνη, τα Αμερικανικά κατασκοπικά γραφεία είχαν μυριστεί το γεγονός και προειδοποίησαν τον πρόεδρο. Και ο Μπιλ Κλίντον, δια της διπλωματικής οδού, προειδοποίησε διακριτικά το Νέο Δελχί ότι αν πραγματοποιούσε πυρηνική δοκιμή, θα έβαζε τον εαυτό του σε μπελάδες με αυστηρές κυρώσεις οι οποίες προβλέπονταν από μια νομοθετική ρύθμιση του 1994, γνωστή ως Τροπολογία του Glenn.

Η νομοθετική αυτή ρύθμιση που πήρε το όνομά της από το δημιουργό της -- τον δημοκρατικό γερουσιαστή του Οχάιο John Glenn -- εξουσιοδοτεί τις Ηνωμένες Πολιτείες να αποκόψουν κάθε οικονομική και στρατιωτική βοήθεια, πίστωση, τραπεζικά δάνεια και εμπορικές άδειες προς κάθε χώρα που δοκιμάζει πυρηνικά όπλα, εκτός από τις πέντε αναγνωρισμένες πυρηνικές δυνάμεις. Όσον αφορά τις κυρώσεις, η κυβέρνηση του Κλίντον θα πρέπει να αποκόψει κάθε κυβερνητική βοήθεια προς την Ινδία, να απαγορέψει στις Αμερικανικές Τράπεζες να δανείζουν στην Ινδική κυβέρνηση, να σταματήσει τις εξαγωγές όλων των Αμερικανικών προϊόντων με στρατιωτικές χρήσεις, όπως μηχανικά εργαλεία και κομπιούτερ και να καταψηφίσει αποφασιστικά και επίσημα κάθε πρόταση βοήθειας στην Ινδία από την Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Τέτοιες κυρώσεις θα είχαν ως επακόλουθο την απώλεια δισεκατομμυρίων δολαρίων από την Ινδία -- ένα εκτιμώμενο ποσό της τάξης των $ 2 δις τη χρονιά από την Παγκόσμια Τράπεζα, ένα επιπλέον ποσό $ 170 και κάτι εκατομμυρίων από τη βοήθεια της Αμερικανικής κυβέρνησης, πέρα από τη μέχρι τώρα ανυπολόγιστη ζημιά στα αναπτυξιακά της προγράμματα από το εμπάργκο στις εξαγωγές προϊόντων - κλειδιά για την πληροφορική, όπως είναι οι κομπιούτερ.

"Αυτές οι κυρώσεις είναι επιτακτικές," ήταν η άμεση απάντηση του Γερουσιαστή Glenn στην είδηση της τελευταίας πυρηνικής δοκιμής της Ινδίας.

Ήταν αυτή η απειλή που πρόβαλλε η κυβέρνηση Κλίντον, το 1996, για να σταματήσει το Νέο Δελχί από το να πατήσει το πυρηνικό κουμπί. Αυτήν τη φορά, η κυβέρνηση του Atal Bihari Vajpayee πρόλαβε τέτοιες απειλές, με το να κινηθεί μυστικά για τη διεξαγωγή της δοκιμής, για να ανακοινώσει διακριτικά μετά τι έκανε, μέσω μιας λακωνικής ανακοίνωσης πέντε σειρών στα μέσα ενημέρωσης. Όχι ενημέρωση και, συνεπώς, ούτε και απειλές.

Η ερώτηση παραμένει, γιατί τώρα; Ένας λόγος θα μπορούσε να είναι το ότι η Συνθήκη Ban περί Πυρηνικών Δοκιμών (CTBT), την οποία μέχρι τώρα η Ινδία αρνείται επίμονα να υπογράψει, οδεύει ταχύτατα προς την πλήρη επικύρωσή της. Μέχρι τώρα, 149 έθνη έχουν υπογράψει τη συνθήκη και 13 από αυτά τα έθνη την έχουν επικυρώσει.

Από τη στιγμή που θα επικυρωθεί, η Ινδία θα παραμείνει μόνιμα μπλοκαρισμένη στο λεγόμενο πυρηνικό "κατώφλι" -- όρος που χρησιμοποιείται στην πυρηνική ορολογία για να καταδείξει αυτές τις χώρες που πιστεύεται ότι είναι ικανές να φτιάξουν τη βόμβα, αλλά δεν είναι ακόμη δηλωμένες πυρηνικές δυνάμεις.

Μέχρι τώρα, πέντε χώρες -- οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Βρετανία, η Κίνα, η Γαλλία και η πρώην Σοβιετική Ένωση -- είναι αναγνωρισμένες πυρηνικές δυνάμεις. Και οι πέντε έχουν υπογράψει την προαναφερθείσα συνθήκη CTBT.

Τρία ακόμη έθνη -- το Belarus, το Καζακστάν και η Ουκρανία -- κατέχουν πυρηνικά όπλα, αλλά έχουν παραχωρήσει τον έλεγχό τους στη Ρωσία.

Η Νότια Αφρική είχε παραδεχτεί παλαιότερα ότι κατείχε πυρηνικές κεφαλές, αλλά απαλλάχτηκε από αυτά πριν το τέλος της κυβέρνησης του απαρτχάιντ και πριν η έγχρωμη μειονότητα καταλάβει τα απομεινάρια της κυβέρνησης. Η Ινδία, το Ισραήλ, το Πακιστάν και, σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις, και η Βόρεια Κορέα είναι χώρες "κατωφλίου" -- και καμιά από αυτές δεν έχει υπογράψει την NPT. Επίσης, το Ιράν, το Ιράκ και η Λιβύη είναι γνωστές υποψήφιες πυρηνικές χώρες. Αυτό που στην πραγματικότητα κατάφερε η Ινδία, μέσω της τριπλής έκρηξης στο Pokhran τη Δευτέρα, είναι να περάσει το κατώφλι και να γίνει η έκτη επίσημη πυρηνική δύναμη.

Η έκπληξη που προκάλεσε αυτή η εξέλιξη στους διεθνείς κύκλους είναι πρωτοφανής -- γιατί σίγουρα δεν υπήρχε προηγουμένως έλλειψη σημαδιών. Η BJP, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής της εκστρατείας αυτή τη χρονιά, δήλωσε ξεκάθαρα ότι ένας από τους στόχους της ήταν ότι θα "εγκαθιστούσε επίσημα πυρηνικά όπλα" στο οπλοστάσιό της -- φράση που σημαίνει, απλά και καθαρά, ότι η BJP σκόπευε να τοποθετήσει δημόσια και επίσημα πυρηνικά όπλα στα στρατιωτικά αποθέματά της.

Πραγματοποίησε αυτήν την υπόσχεση, στη έβδομη εβδομάδα υπηρεσίας.

Ο άμεσος υπαινιγμός για τη δοκιμή ήταν ομοίως εμφανής. Ένα μήνα πριν, το Πακιστάν δοκίμασε το ICBM του -- με το κωδικό όνομα Ghauri. Ανακοινώνοντας το αποτέλεσμα της δοκιμής, ο πρωθυπουργός του Πακιστάν υπέδειξε σαφώς ότι ο σκοπός ήταν επιθετικός. Αργότερα, απαντώντας σε κάποιες εικασίες στα Ινδικά και διεθνή μέσα ενημέρωσης σχετικά με την προέλευση του πυραύλου (σε κάποια στρατόπεδα ακούστηκε ότι ο Ghauri δεν ήταν εντελώς γηγενής), ένα ανώτερο στέλεχος της Πακιστανικής στρατιωτικής ηγεσίας δήλωσε επίσημα τα εξής: "Όταν ο Ghauri κατευθυνθεί σε μια Ινδική πόλη, οι κάτοικοί της δεν θα ενδιαφερθούν για το αν κάθε βίδα ή παξιμάδι του φτιάχτηκε πραγματικά στο Πακιστάν."

Οι ουσιώδεις λέξεις εδώ, για τους Ινδούς ειδικούς της άμυνας, είναι "Όταν" -- όχι "αν", αλλά "όταν" -- και "Ινδική πόλη" -- ξανά, όχι το πολύ πιο γενικό "ο στόχος".

Η δοκιμή στο Pokharan στις αρχές αυτής της εβδομάδας εμπεριείχε τουλάχιστον κατά ένα μέρος απειλητικούς υπαινιγμούς που προέρχονταν από την παραπάνω δήλωση. Στην πραγματικότητα, το σήμα που στάλθηκε ήταν ότι η Ινδία όχι μόνο έχει θερμοπυρηνική γνώση (σε κάθε περίπτωση, όχι μυστική), αλλά έχει ακόμη και την ικανότητα να αφήσει το ωφέλιμο φορτίο σε καθορισμένους στόχους.

Το ότι θα υπήρχε οξεία διεθνής αντίδραση ήταν αναμενόμενο.

"Είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε τις κυρώσεις," δήλωσε στο Νέο Δελχί ένας εκπρόσωπος του κόμματος λίγα λεπτά μετά την επίσημη ανακοίνωση των δοκιμών από τον Πρωθυπουργό Vajpayee.

Το ότι αυτές οι κυρώσεις, αν και όταν επιβληθούν, θα σακατέψουν τον εθνικό προϋπολογισμό, είναι δεδομένο. Πολύ περισσότερο αν και η Ευρωπαϊκή Ένωση λάβει το σινιάλο των Ηνωμένων Πολιτειών. Παρόλου που η Βρετανία, που τώρα προεδρεύει στην Ένωση, δεν έχει κάτι αντίστοιχο της τροπολογίας του Glenn, η χώρα αυτή περιμένει τις ινδικές πυρηνικές δοκιμές και τις επιπτώσεις τους να φιγουράρουν χαρακτηριστικά σε μια επόμενη συνάντηση κορυφής της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (ΕΚ). Η Ινδία είναι ο μεγαλύτερος αποδέκτης της Βρετανικής κυβερνητικής βοήθειας -- συνεπώς, αν η ΕΚ ακολουθήσει το παράδειγμα των ΗΠΑ, το Νέο Δελχί θα αναγκαστεί να σφίξει το νομισματικό ζωνάρι λίγο περισσότερο.

Συνεπώς, το τι η Ινδία περιμένει να χάσει, είναι αρκετά εμφανές. Έλλειψη πόρων για αναπτυξιακούς σκοπούς, επιπλέον μια παραπέρα έλλειψη υπολογιστών και σχετικής υποδομής ακριβώς όταν η ώθηση της Ινδίας προς τον εκσυγχρονισμό είναι έτοιμη να απογειωθεί.

Τι όμως περιμένει να κερδίσει; Πολύ απλά, το γόητρο της πλήρους πυρηνικής δύναμης -- της έκτης στον κόσμο. Και το δικαίωμα να τοποθετεί δημόσια πυρηνικά όπλα στο οπλοστάσιό της, αν θεωρηθεί σωστό. Αν η κυβέρνηση Κλίντον είχε μυριστεί το επικείμενο γεγονός, απειλές παρόμοιες με αυτές του Ιανουαρίου 1996 θα ήταν σίγουρες -- και αυτό με τη σειρά του θα είχε οδηγήσει στην καλύτερη περίπτωση σε ένα δυσάρεστο διπλωματικό λεκτικό πόλεμο, και στη χειρότερη σε παραπέρα καθυστερήσεις.

Με το να προχωρήσει στις δοκιμές, η Ινδία μετατράπηκε από μία εκ των πραγμάτων πυρηνική δύναμη σε μια αυτοδίκαιη, de jure, πυρηνική δύναμη.

Τώρα πρέπει να πληρώσει το τίμημα. Ή μήπως όχι; Οι κυρώσεις δεν είναι καταρχάς άμεσα εφαρμόσιμες -- ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών έχει το δικαίωμα να τις καθυστερήσει για 30 ημέρες. Και επιπλέον, μπορεί να παραμερίσει εντελώς τις κυρώσεις, αρκεί να έχει την έγκριση και των δύο Οίκων της Αμερικανικής Γερουσίας.

Γιατί η Γερουσία έστω και να σκεφτόταν μια τέτοια έγκριση; Ειδικοί τόσο στην Ινδία όσο και στις ΗΠΑ έχουν ήδη αρχίσει να σκιαγραφούν ένα σενάριο, κατά το οποίο κάτι τέτοιο είναι δυνατό. Δηλαδή ότι η Ινδία, έχοντας ήδη διαπράξει αυτό που έκανε, προχωράει μπροστά και υπογράφει την συνθήκη CTBT, παίρνοντας έτσι τον αέρα από τους αντιπάλους της.

Θα γίνει όντως αυτό; Όπως και με την τωρινή δοκιμή, η κυβέρνηση BJP και κυρίως, ο Πρωθυπουργός Vajpayee είναι ο μόνος που ξέρει την απάντηση. Και ο Vajpayee, για την ώρα, κρατάει τα χαρτιά του πολύ, πολύ κλειστά, χωρίς να δίνει σε κανένα την ευκαιρία να τα κρυφοκοιτάξει.

Για περισσότερη κάλυψη των λεπτομερειών όλων των πλευρών αυτού του γεγονότος, ακολουθήστε αυτόν τον σύνδεσμο στην, πρώτη στην Ινδία, τοποθεσία online ειδήσεων.